Najbogatiji umetnički muzej srpske umetnosti novijeg doba. Osnovana je 1847. godine. Kao samostalna ustanova Matice srpske deluje od 1958. godine. Njena stalna izložba hronološki prikazuje odabrana dela iz celokupnog umetničkog fonda koji sadrži oko pet hiljada umetničkih radova značajnih za nacionalnu istoriju umetnosti novijeg doba i kulturu srpskog naroda u Vojvodini od kraja XVII do kraja XX veka. Sva umetnička dela koja je Galerija Matice srpske primila na poklon od mnogobrojnih darodavaca, preuzela na čuvanje od Srpske pravoslavne crkve i drugih vlasnika, otkupila iz privatnog vlasništva ili pribavila planskim kopiranjem zidnih slika, čuvaju se, proučavaju, zaštićuju i koriste pod odgovarajućim uslovima. U zavisnosti od fizičkih, umetničkih i kulturno istorijskih svojstava, umetnička dela u fondu Galerije razvrstavaju se u sistematske zbirke srpskog slikarstva, grafike, crteža, skulpture, oleografija i kopija. Sve zbirke su dostupne javnosti. Mogu da se razgledaju u stalnoj postavci i na povremenim izložbama.
Po značaju i celovitosti izdvajaju se zbirke srpskog slikarstva, grafike i crteža XVIII i XIX veka. One u punoj meri odražavaju sve vidove složenih procesa evropeizacije srpske umetnosti u periodu od Velike seobe 1690. do Ujedinjenja 1918. godine. Zbirka XX veka pored radova slikara i vajara iz Vojvodine sadrži i dela autora sa šireg jugoslovenskog prostora. Formirana je u poslednjim decenijama i to pretežno otkupima ili donacijama. Završni segment stalne izložbe, koji obuhvata najvrsnija dela srpskog slikarstva prve polovine XX veka, otvoren je za javnost 1992. godine, a njegovo proširenje na srpsku umetnost druge polovine XX veka ostvareno je u 1997, dakle, u godini obeležavanja velikog jubileja odnosno 150 godina postojanja i rada Galerije Matice srpske. Galerija Matice srpske organizuje povremene izložbe monografskog ili tematskog karaktera i izdaje prateće kataloge, monografije i druge posebne publikacije iz oblasti novije srpske umetnosti. U okviru javnog rada sa publikom, osim redovnih popularnih tumačenja stalne postavke, samostalno ili u saradnji sa drugim muzejima i kulturnim ustanovama priređuje stručna predavanja, promocije i koncerte.
Od osnivanja do danas Galerija Matice srpske imala je potporu svog osnivača - Matice srpske i svih njenih članova. Predlog da se osnuje Srpska narodna zbirka ili Muzeum, i galerija u njenom sastavu, dao je 1847. godine Teodor Pavlović, tadašnji sekretar Matice srpske i jedan od njenih najuglednijih članova. Predlog je obnarodovan u Srpskim narodnim novinama i u zajedno sa pozivom svim rodoljubivim građanimada novoosnovanom Matičinom muzeju poklanjaju ili poveravajuna čuvanje sve one predmete koji doprinose obogaćivanju narodnog duha i služe njegovom kulturnom napretku u budućnosti. I danas je Statutom Galerije Matice srpske predviđena mogućnost dopunjavanja i obogaćivanja njenih zbirki novim donacijama i to kako delima iz savremenog umetničkog stvaralaštva, tako i delima iz ranijih vremenskih razdoblja i stilskih epoha. Na taj nači se baštini ideja predsednika i velikog dobrotvora Matice srpske Save Tekelije koji je još 1842. godine zaveštao Matici dragocenu zbirku porodičnih portreta. Ona se i danas s pijetetom čuva u Galeriji Matice srpske kao jezgro njenog umetničkog fonda. Umetnički fond Galerije Matice srpske, sa bogatom zbirkom srpske umetnosti od XVII do XX veka, decenijama je uvećavan poklonima i zaveštanjima.
Od ukupnog broja dela u Galeriji, jedna trećina je poklonjena, a među njima je znatan broj onih od izuzetnog i velikog značaja za srpsku umetnost. Zahvaljujuć i ovim poklonima, Galerija je do danas formirala 32 poklon-zbirke koje nose imena svojih darodavaca. Svojim poklonima, 16 velikih dobrotovora, 40 dobrotvora i 216 darodavaca doprineli su da galerijske zbirke dobiju sadašnji oblik i sadržaj.
Izvor:Galerija Matice srpske
Koliko je poznato prvo obrazovanje dobio je od svog oca. Od 1501. do 1504. bio je u Beču. Od 1505. radio je kao dvorski slikar kod izbornog kneza Saksonije Fridriha III i rukovodio velikom radionicom u Vitenbergu. Osim toga bavio se trgovinom vinima i nekretninama, imao je krčmu i apoteku. Godine 1523. u Vitenbergu gde je kao najbogatiji građanin privremeno bio i gradski većnik, rizničar, gradonačelnik, vodio je štamparsku i knjižarsku delatnost. Kao lični prijatelj Martina Lutera promovisao je protestantske ideje svojim drvorezima. Kao pratilac saksonskog izbornog kneza Johana Fridriha bio je sa njim od 1550. do 1552. u zatočeništvu a potom ga je pratio u Vajmar.
Luka Kranah Stariji je pored Albrehta Direra i Albrehta Altdorfera glavni majstor nemačke umetnosti reformacije. Zahvaljujući svom snažnom izrazu u oblikovanju pejzaža postao je saosnivač dunavske škole. Posle putovanja u Nizozemsku 1508. godine u njegovim radovima mogu se prepoznati maniristički elementi kao i prihvatanje ženskog akta. Među njegovim slikama (oko 1000 dela) nalaze se između ostalog, oltarske slike i čuveni portreti reformatora. Izradio je i drvoreze za Luterovu Bibliju (od 1521. godine) i crteže za molitvenik cara Maksimilijana I.
Sa deset članaka o problemima umetnosti (Srpski narodni list, 1843 — 1845), koji su nešto izmenjeni prevodi delova prvog poglavlja Vinkelmanove Istorije umetnosti starog veka, dao je podsticaj razvoju teorije likovne umetnosti kod Srba i skromnu podršku formiranju istorije umetnosti. Autor je (1845.) i prvog poznatog predloga za osnivanje slikarske škole u Srbiji koji tada nije ostvaren. U dvema knjigama Opisanije drevnosti srbski u Svetoj (Atonskoj) Gori s XIII litografnih tablica (Beograd, 1847/49) i Sveta gora sa strane vere, hudožestva i povesnice opisana Dimitriem Avramovićem živopiscem (Beograd, 1848.) dao je prvi celovit i iscrpan pregled istorije Atosa i njegovih manastira sa opisom celokupnog područja, i publikovao materijala od značaja za srpsku istoriju, opise i crteže nošnji, predmeta primenjene umetnosti, donekle fresaka, i prepise povelja (posebno vredan prepis Nemanjine hilandarske povelje). Ovim je uticao na kulturnu klimu svoga doba i inicirao kasnija istraživanja Hilandara. Poziv (u Srpskom dnevniku, 1852) da mu se šalju podaci za životopise poznatih srpskih slikara začetak je prvog srpskog umetničkog leksikona, ali i pored velikog truda ostao je nedovršen u rukopisu pod naslovom Živopisanjeslavnih živopisaca srbskih. Njegova rasprava sa Živkom Petrovićem (u Sedmici, 1854.) jeste prva poznata polemika u srpskoj likovnoj kritici.
Pojavom Dimitrija Avramovića posmatranje umetnosti počelo je da prelazi sa filologa i istoričara na ljude iz likovne umetnosti, i da se osim istorijske otkriva i likovna vrednost umetničkih dela.
Ikonostas Saborne crkve u Beogradu
Oslikao je ikonostase i zidove Saborne crkve u Beogradu u periodu 1841—1845. Osim toga oslikao je ikonostas i zidove Karađorđeve crkve u Topoli, ikonostas manastira Vrdnika (Ravanica), pravoslavne crkve u Futogu itd. Zbog prerane smrti nije stigao da završi oslikavanje crkve u rodnom Šajkašu. Naslikao je portrete velikog broja značajnih ličnosti svog vremena, među najpoznatijima su portreti Sime Milutinovića-Sarajlije i Vuka Karadžića. Najznačajnija njegova kompozicija je Apoteoza Lukijana Mušickog.
U Hilandaru je prepisivao stare rukopise i živopise značajne za srpsku istoriju. Objavio je i knjige o Svetoj gori i Hilandaru.
Smatraju ga osnivačem karikature kod Srba. Sem po crkvama i manastirima, njegova dela se čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu i u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu.
Umro je u Novom Sadu 1855. godine. Njegovo ime nosi po jedna ulica u Beogradu i Novom Sadu.
