Vladari

Latinica
Fotografije: 
AddThis: 
Biografija: 

Marija Terezija je bila jedini ženski vladar habzburških monarhija i poslednji član dinastije Habzburg. Vladala je kao nadvojvotkinja Austrije, kraljica Ugarske, Češke, Hrvatske, Galicije i Ukrajne, kao vojvotkinja Mantove, Milana, Parme, Pjačence i Gvastale i kao vladarka Austrijske Holandije i brojnih grofovija. Brakom je bila carica Svetog rimskog carstva nemačkog naroda, nemačka kraljica, velika vojvotkinja Toskane i kratko vojvotkinja Lotaringije. Postala je vladarka posle smrti svoga oca, cara Karla VI, u oktobru 1740. godine. Otac joj je Pragmatičkom sankcijom iz 1713. godine omogućio da nasledi njegove teritorije koje su se inače mogle nasleđivati samo po muškoj liniji i od strane muškaraca. Po njegovoj smrti Saksonija, Pruska, Bavarska i Francuska, koje su Karlu VI obećale da će podržati Mariju Tereziju pri nasljeđivanju njegovih kruna, povukle su svoja obećanja. Pruska je napala Austriju, što je izazvalo osam godina dug sukob poznat kao Rat za austrijsko nasleđe. Marija Terezija je podsticala i sprovodila raznovrsne i mnogobrojne reforme uz pomoć svojih ministara. Reformisala je obrazovanje i finansiranje, podsticala trgovinu i razvoj poljoprivrede, što je značajno ojačalo Austriju. Ipak, nije dopustila versku toleranciju, a putopisci iz 18. veka njen su režim smatrali netolerantnim i praznovernim. Za vladavinu Marije Terezije svojstvena su apsolutistička i centralistička nastojanja povezana s germanizacijom. Oduzela je jezuitima školske poslove i cenzuru. S druge strane, torturu i parnice protiv veštica stavila je pod svoju kontrolu, što je ubrzo dovelo i do konačne likvidacije tog srednjovekovnog krvavog nasleđa. Nastojala je pod pritiskom novog doba sprečiti prekomerno iskorišćavanje kmetova, određujući maksimum njihovih obaveza prema gospodarima, tako da feudalac nije više smeo da traži od svojih podanika namet prema vlastitom nahođenju, već je morao da se drži takozvanog urbara Marije Terezije. Uvela je opštu školsku obavezu, tako da su sva deca od 6—14 godina morala ići u školu. Podsticala je razvoj manufaktura u Austriji. Iako se od nje očekivalo da vlast prepusti mužu Francu I, a kasnije sinu Jozefu, koji su formalno bili njeni suvladari u Austriji i Češkoj, Marija Terezija je bila apsolutni vladar svojih poseda. Kritikovala je i nije odobravala mnoge Jozefove odluke. Opirala se podeli Poljske, ali je bila prisiljena da je odobri. Imala je šesnaestero dece među kojima su bili francuska kraljica, napuljska kraljica, parmska vojvotkinja, i dva cara Svetog rimskog carstva. Marija Terezija nije posedovala intelekt svojih sinova, ali su je ipak karakterisale osobine cenjene kod monarha: dobrodušnost, razumnost, odlučnost, i, najvažnije od svega, spremnost da prizna svoju grešku i mentalnu superiornost svojih savetnika. Kao mlada vladarka koja je morala voditi dva dinastička rata, verovala je da njen interes mora biti interes njenih podanika; kao iskusna vladarka shvatila je da interes njenih podanika mora biti njen interes.Od njene dece sinovi Jozef II i Leopold II bili su neposredni naslednici prestola, a ćerka Marija Antoaneta završila je pod giljotinom kao žena francuskog kralja Luja XVI.

Izvor: 
Kategorija: 
Lične informacije: 
Jedini ženski vladar habzburških monarhija i posljednji član dinastije Habzburg.
Datum rođenja: 
Thursday, May 13, 1717
Mesto rođenja i lokacija: 
Hofburg, Beč
Austria
48° 12' 27.5688" N, 16° 21' 57.7944" E
AT
Datum smrti: 
Wednesday, November 29, 1780
Mesto smrti i lokacija: 
Hofburg, Beč
Austria
48° 12' 27.5688" N, 16° 21' 57.7944" E
AT
Pol: 
Женски
Делокруг рада: 
Godina rođenja: 
1717
Država rođenja: 
Austrija
Latinica
Fotografije: 
AddThis: 
Biografija: 

Marko Nikolić je rođen u Kraljevu 20. oktobra 1946. godine. Glumu je diplomirao na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu. Član je Narodnog pozorišta od 1970. godine. Igra u pozorištu, filmu i na televiziji. Televizijsku slavu je stekao glavnom ulogom u TV seriji „Bolji život“ (1987, 1990), kao i ulogom Karađorđa, u nekoliko TV drama i u seriji Vuk Karadžić.

 

Izvor: 
Kategorija: 
Lične informacije: 
Srpski glumac. Rođen je u Kraljevu, 20. oktobar 1946.
Datum rođenja: 
Sunday, October 20, 1946
Mesto rođenja i lokacija: 
KRALJEVO
Serbia
43° 43' 24.9996" N, 20° 41' 15" E
RS
Godina rođenja: 
1946
Država rođenja: 
Srbija
Latinica
Fotografije: 
AddThis: 
Date: 

( nije definisan tačan datum i mesto rođenja)

Biografija: 

Bio je drugi sin velikog župana Stefana Nemanje, rodonačelnika dinastije Nemanjića, i Ane. Bio je mlađi brat Vukana Nemanjića, vladara Zete, a stariji brat Rastka Nemanjića, osnivača autonomne Srpske arhiepiskopije. Presto je nasledio od svog oca mimo prava primogeniture 1196. godine. Nakon dolaska na vlast morao da se suprotstavi svom starijem bratu - Vukanu koji je tvrdio da njemu pripada presto i titula velikog župana. Tada počinje građanski rat između dvojice braće koji traje do 1206. Poraženi od udruženih snaga brat Vukan i kralj Mađarske, su 1203. godine u Bugarsku. Nakon propasti Vizantijskog carstva od strane krstaša Četvrtog pohoda 1204. vešto menjeaju saveze i održavaju nezavisnost svoje zemlje. Godine 1217. uz saglasnost pape Stefan Nemanjić je krunisan za kralja Srbije. Legat rimskog pape Honorija III donosi krunu u Srbiju i srpskom kralju daje titulu Prvovenčanog. Već 1219. godine uz saglasnost Nikeje, dolazi do samostalnosti srpske crkve, stvaranjem autokefalne srpske arhiepiskopije. Stefan Nemanjić Prvovenčani je na kraju svog života napravio svoj zavet. Srpska pravoslavna crkva slavi ga kao sveca.

Posle srpskog poraza u bici na Moravi 1190. i nemoći Vizantije da Srbiji nametne nepovoljan mir i odricanje od teritorija, utvrđen je brak između Stefana i Evdokije, sinovice vizantijskog cara Isaka II Anđela. Na Državnom saboru kod Petrove crkve u Rasu 1196. Stefan Nemanja se odrekao prestola, ostavljajući ga srednjem sinu Stefanu, a sam se zamonašio. Stariji sin Vukan je postao udeoni knez Duklje, dok se mlađi, Rastko, još ranije zamonašio i uzeo ime Sava. Vukan je sebe proglasio za kralja Duklje (titula koju su nosili stari dukljanski vladari počevši od 1077), Dalmacije, Trebinja, Toplice i Hvosna (Metohije).

Uz pomoć ugarskog kralja Emerika, Vukan je zbacio Stefana sa vlasti i vladao Srbijom između 1202. i 1204. godine. Kada su krstaši Četvrtog krstaškog rata osvojili Carigrad, slabi vizantijska moć, ali raste bugarska. Kada su Bugari počeli da osvajaju srpske teritorije oko Niša, Vukanu je oslabila vlast. Godine 1205. Stefan i Vukan, uz posredovanje mlađeg brata Save, potpisali su sporazum po kom Stefan postaje veliki župan, a Vukan udeoni knez „jugozapadne Srbije“.

Stefan je proterao Evdokiju posle pada Carigrada, navodno zbog šuge, ali istoričari su zabeležili da je oboma prebacivano neverstvo u braku. Oženio se drugi put Anom Dandolo, unukom mletačkog dužda Enrika Dandola (koji je bio idejni tvorac napada na Carigrad u Četvrtom krstaškom ratu). Za vreme sukoba Bugara sa krstašima, Stefan je osvojio Niš, Vranje i Polog. Bugarska i Latinsko carstvo ušli su u savez protiv Srbije, ali su pretrpeli poraz. Sa juga je napao epirski vladar Mihajlo I Anđeo, koga je tadašnji srpski arhiepiskop Sava pokušao da odgovori od napada, ali ga je sluga ubio u krevetu (ovo se tumačilo kao čudo svetog Save). Kako mu Bugari i Latinsko carstvo više nisu predstavljali opasnost, a sa Ugarskom je imao prijateljske odnose, jedina opasnost je pretila sa juga od Epira. Stefan je zato svoju sestru udao za Manojla, brata epirskog despota Teodora Anđela, i na taj način osigurao južne granice.

Stefan je tražio od pape venac (to jest, krunu) kako bi on postao kralj, a Srbija kraljevina. Prvi put je zatražio krunu od pape Inoćentija III još 1204. godine, ali se tome usprotivio Vukan Nemanjić koji je u Zeti nosio staru dukljansku krunu zetskih kraljeva i želeo je da on bude jedini srpski kralj. Zbog toga je i došlo do sukoba između braće koji se završio konačnim Vukanovim porazom. Prilikom drugog traženja krune 1217. godine, papa Honorije III je odgovorio pozitivno i poslao krunu. Sava je ovenčao (krunisao) Stefana za kralja 4. januara 1217. godine u manastiru Žiča zbog čega je poznat i kao Stefan Prvovenčani (prvi krunisani Nemanjić). Papska kruna je predstavljala međunarodno pravno priznanje Srbije kao nezavisne države. Dve godine kasnije, Sava Nemanjić je uspeo da od patrijarha u Nikeji izdejstvuje autokefalnost Srpske pravoslavne crkve, pa je Raška stekla još jedno veliko priznanje.

Stefan je umro 24. septembra 1228. Neposredno pre smrti zamonašio se i uzeo ime Simon. Prvo je bio sahranjen u manastiru Studenici, a posle toga u svojoj zadužbini manastiru Žiči. Njegove mošti su prenošene petnaestak puta, od toga tri prenosa su bila u vreme Karađorđa: Prvi je bio u vreme Kočine krajine, drugi prenos bio je u proleće 1806. kad je Studenica popaljena i bila privremeno napuštena, kada su mošti smeštene u manastir Vraćevšnicu. Treći prenos bio je pred sam kraj ustanka 1813. kada su mošti sklonjene u manastir Fenek.

Imao je četiri sina, među njima buduće kraljeve Radoslava, Vladislava i Uroša I, zatim Predislava, budućeg srpskog arhiepiskopa Savu II i kćerku Komninu, dok pojedini izvori navode da je imao još jednu ćerku, pod imenom Renijera.

Srpska pravoslavna crkva ga proslavlja kao prepodobnog svakog 24. septembra tj. 7. oktobra po novom kalendaru.

Izvor: 
Predmetna odrednica: 

 Njegovo najznačajnije delo je „Žitije Svetog Simeona“.

Kategorija: 
Nadimak: 
Prvovenčani
Lične informacije: 
Rođen 1165. a umro 1228. godine. Veliki Župan i kralj, srednjovekovni srpski vladar koji je Rašku podigao na status kraljevine, kao i značajan pisac koji je žanru biografije vladara u srpskoj književnosti dao stil i uzor. Bio je župan (1196 — 1217) i kralj (1217—1228)
Datum smrti: 
Sunday, September 24, 1228
Mesto smrti i lokacija: 
Manastir Studenica
Serbia
43° 29' 12.264" N, 20° 31' 54.03" E
RS
Pol: 
Мушки
Godina rođenja: 
1165
Država rođenja: 
Srbija
Latinica
Fotografije: 
AddThis: 
Date: 

(nije definisan tačan datum rođenja)

Biografija: 

Kao mladić dobio je od oca Zahumlje na upravu. Međutim, Rastko je pobegao na Svetu goru i zamonašio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona, gde je dobio ime Sava. Kasnije je sa svojim ocem, koji se u međuvremenu zamonašio i dobio ime Simeon, podigao manastir Hilandar, prvi i jedini srpski manastir na Svetoj gori. U Srbiji je ubrzo došlo do borbe za vlast između Savine braće. Zbog toga se on vratio u Srbiju, kako bi zaustavio rat. Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, nastojeći približiti svojim sunarodnicima osnove verske i svetovne pouke, da bi se 1217. vratio na Svetu goru. Godine 1219. Sava je od Vaseljenske patrijaršije u Nikeji izborio autokefalnost srpske crkve sa statusom samostalne arhiepiskopije, a vaseljenski patrijarh Manojlo I Carigradski ga je imenovao za prvog srpskog arhiepiskopa. Ostao je arhiepiskop sve do 1233, da bi ga potom zamenio njegov učenik Arsenije. Više puta je putovao u Palestinu. Na povratku sa jednog od hodočašća iz Svete zemlje 1236. smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu. Njegove mošti je u manastir Mileševu preneo njegov nećak, kralj Vladislav. Njegova najznačajnija pisana dela su „Žitije Svetog Simeona“, „Karejski tipik“, „Hilandarski tipik“ i „Studenički tipik“, kao i „Zakonopravilo“. Savin kult u narodu bio je jak. Posle jednog ustanka Srba protiv Osmanskog carstva, turski zapovednik Sinan-paša je 1594. naredio da se spali mošti svetoga Save na Vračaru. Na mestu za koje se veruje da se to desilo podignut je Hram Svetog Save. U Srbiji se dan njegove smrti po gregorijanskom kalendaru (27. januar) proslavlja kao Dan prosvete.Sava je 1197. godine krenuo u Carigrad da od cara Aleksija III Anđela traži dozvolu za podizanje srpskog manastira na Svetoj gori. Vratio se sa dozvolom sledeće godine. Manastir je osnovan na mestu starog i polurazrušenog grčkog manastira Helandariona. Sava je učestvovao u sastavljanju osnivačke povelje Hilandara koju je izdao njegov otac. Domentijan navodi da je Sava, boraveći u Carigradu, posetio manastir Bogorodice Evergetide, odakle je 1199. uzeo jedan primerak manastirskog tipika i dao da se prevede na staroslovenski, koji je posle, u delimično izmenjenom obliku, postao tipik Hilandara, a kasnije i Studenice.

Između 1200. i 1204. godine, Sava je u Solunu bio rukopoložen za arhimandrita. Posle pada Carigrada 1204. godine, Sveta gora je potpala pod vlast Bonifacija Monferatskog, markiza od Monferata i solunskog kralja, koji je počeo da nameće svoju vlast svetogorskim manastirima uz podršku krstaša. U tu svrhu je sagradio zamak, odakle su manastiri pljačkani i gde su monasi mučeni.

Prema Savinim rečima, braća Stefan i Vukan su ga, posle višegodišnjeg međusobnog sukoba, zamolili da prenese očeve mošti u Srbiju. Sava je, verovatno, krenuo na put u zimu 1206/1207. Početkom 1207. Simeon je sahranjen u Studenici, a Sava je postavljen za igumana Studenice, gde je zaveo pomenuti Hilandarski tipik sa manjim izmenama.
Godine 1221. je održan opšti državno-crkveni sabor, prvi nakon dobijanja autokefalnosti, u manastiru Žiči, podignutom kao sedište nove arhiepiskopije. Na saboru je Sava papinom krunom (vencem) krunisao (ovenčao) svog brata Stefana Nemanjića za kralja, koji postaje Stefan Prvovenčani, a Srbija postaje kraljevina.
Sava je pred ovim saborom održao Žičku besedu o pravoj veri, u kojoj poučava kralja, vlastelu i novoizabrane episkope osnovnim dogmama pravoslavne vere, tvrdeći da su bez nje dobra dela uzaludna. „Jer niti koristi ispravnost života bez prave i prosvećene vere u Boga, niti nas pravo ispovedanje bez dobrih dela može izvesti pred Gospoda, nego treba imati oboje, da savršen bude čovek Božji“. Tom prilikom, Sinod pravoslavne crkve proklinje babune, odnosno bogumile, kao i poglavare bosanske crkve koja je primala verske prognanike iz Raške. Nakon sabora je Sava lično ispitivao i pokrštavao one koji nisu prihvatali novouspostavljenu crkvenu hijerarhiju: "A one koji su propovedali jeres zadrža sa sobom kod crkve i nasamo ih tačno ispita. Nekrštenima, uz prethodno proklinjanje jeresi koju imađahu, zapovedi da drže dane oglašene u čuvanju čistote, i tako zapovedaše im da se krste." Plemićima (blagorodnima) su Sava i Stefan Nemanjić nudili mnoge darove i počasti ako prihvate pravoslavlje, a one koje nisu pristali - uz poniženja su proterali iz zemlje.

Izvor: 
Predmetna odrednica: 

Savin kult u narodu bio je jak. Posle jednog ustanka Srba protiv Osmanskog carstva, turski zapovednik Sinan-paša je 1594. naredio da se spali mošti svetoga Save na Vračaru. Na mestu za koje se veruje da se to desilo podignut je Hram Svetog Save. U Srbiji se dan njegove smrti po gregorijanskom kalendaru (27. januar) proslavlja kao Dan prosvete.

 

Kategorija: 
Lične informacije: 
Srpski princ, monah, iguman manastira Studenice, književnik, diplomata i prvi arhiepiskop autokefalne Srpske pravoslavne crkve. (1174. ili 1175 — 14. januar 1236) Rođen je kao Rastko Nemanjić, najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje, i brat kraljeva Vukana i Stefana Prvovenčanog.
Mesto rođenja i lokacija: 
(Golija) Raška
Serbia
43° 19' 59.9988" N, 20° 16' 54.9984" E
RS
Datum smrti: 
Monday, January 14, 1236
Mesto smrti i lokacija: 
Trnova
Bulgaria
43° 4' 32.4264" N, 25° 37' 1.7436" E
BG
Pol: 
Мушки
Godina rođenja: 
1174
Država rođenja: 
Srbija
Latinica
Fotografije: 
AddThis: 
Biografija: 

Nakon očeve pogibije u Kosovskom boju 1389. godine, kao maloletan je došao na vlast i uz pomoć majke Milice Hrebeljanović je vladao do svog punoletstva 1393. godine. Kao otomanski vazal, predvodio je srpske pomoćne odrede u bitkama na Rovinama, kod Nikopolja i Angore. Posle bitke kod Angore je od Vizantinaca u Carigradu dobio titulu despota (1402), a krajem 1403. ili početkom 1404. godine, stupio je u vazalne odnose i sa mađarskim kraljem Žigmundom od koga je dobio Mačvu, Beograd (u koji 1405. godine smestio svoju prestonicu), Golubac i druge posede, a kasnije (1411) i Srebrenicu. Posle velikog poraza kod Angore, otpočeo je građanski rat u Otomanskoj imperiji, ali i sukobi među srpskom vlastelom, prvo između Lazarevića i Brankovića, a potom i između samog Stefana i njegovog mlađeg brata Vuka. Sukobi u Srbiji su se okončali 1412. godine izmirenjem Stefana i njegovog sestrića Đurđa, dok je kao pobednik iz borbi među Osmanlijama izašao 1413. godine Mehmed I, zahvaljujući srpskoj pomoći, nakon čega je, za Srbiju, usledio period mira. Posle smrti svog sestrića Balše III Balšića, nasledio je Zetu, oko čijih primorskih gradova je vodio rat protiv Mlečana. Pošto nije imao dece, Stefan je na saboru u Srebrenici 1426. godine imenovao svog sestrića Đurđa za naslednika.

Na unutrašnjem planu, on je slomio otpor vlastele, a periode mira je iskoristio za snaženje Srbije u političkom, ekonomskom, kulturnom i vojnom pogledu. On je 29. januara 1412. godine objavio „Zakonik o rudnicima“, sa posebnim delom kojim se uređuje život u, tada najvećem rudniku na Balkanu, Novom Brdu. Time je dodatno pojačao razvoj rudarstva, koje je bilo glavna privredna grana tadašnje Srbije, tako da je krajem njegove vladavine Srbija bila jedan od najvećih proizvođača srebra u Evropi. Na polju arhitekture, nastavlja se razvoj Moravskog stila, koji je započeo u doba njegovog oca gradnjom Ravanice i Lazarice.

Bio je veliki pokrovitelj umetnosti i kulture pružajući podršku i utočište kako učenim ljudima iz Srbije, tako i izbeglicama iz okolnih zemalja koje su zauzele Osmanlije. Pored toga, on je i sam bio pisac, a njegovo najznačajnije delo je „Slovo ljubve“ koje se odlikuje renesansnim crtama. Pored književnog stvaralaštva samog despota, u ovom periodu se, između ostalih, javljaju Konstantin Filosof i Grigorije Camblak, a razvija se i bogata prepisivačka delatnost (takozvana Resavska prepisivačka škola).

 

Izvor: 
Kategorija: 
Nadimak: 
Stevan Veliki
Lične informacije: 
Stefan Lazarević poznat i kao Stevan Visoki (Kruševac, 1377 – Glavica kod Kragujevca, 19. jul 1427) je bio sin kneza Lazara koji je sa titulama kneza (1389—1402) i despota (1402—1427) vladao Srbijom. U svoje vreme je važio za jednog od najboljih vitezova i vojskovođa, a njegova književna dela ga čine jednim od najvećih srpskih književnika u srednjem veku.
Mesto rođenja i lokacija: 
Kruševac
Serbia
43° 34' 59.9988" N, 21° 19' 0.0012" E
RS
Datum smrti: 
Thursday, July 19, 1427
Mesto smrti i lokacija: 
(Glavica) Kragujevac
Serbia
43° 53' 26.808" N, 19° 21' 20.9052" E
RS
Pol: 
Мушки
Godina rođenja: 
1377
Država rođenja: 
Srbija
Subscribe to RSS - Vladari